Waarom duurt burnout lang?

Door systematische overbelasting blijft het lichamelijk herstel in toenemende mate achter. Zo groeit een herstelschuld. Dat fenomeen is te vergelijken met dagelijks geld lenen bij de bank. Op een gegeven moment sta je rood en wordt lenen steeds duurder. Een groeiende herstelschuld leidt tot een chronische stressconditie, omdat het lichaam als oplossing voor het energietekort de werking van het stresssysteem opvoert; een functie van de stressreactie is namelijk het lichaam van extra energie te voorzien. Zoals een verwarmingsthermostaat (semi-)permanent van 20OC naar 25OC wordt gezet. Het lichaam went aan de nieuwe situatie en gaat dit als ‘normaal’ beschouwen. Dit blijft niet zonder gevolgen voor andere lichaamssystemen. Afhankelijk van de persoon kunnen aanpassingen plaatsvinden in o.a. de hersenen (waardoor cognitie, emoties en gedrag veranderen) het immuunsysteem, het hart-vaatstelsel en de spijsvertering.

Het proces van burnout raken verloopt geleidelijk. Het is een lichamelijk proces, onder invloed van lichamelijke en psychologische stressoren en een groeiend hersteltekort. Aanvankelijk is het proces gemakkelijk te stoppen en te keren door simpelweg de oorzaken weg te nemen: door de overbelasting (stressoren) drastisch te verminderen en het herstel te verhogen. Maar er zijn twee belangrijke kantelpunten waar de aard van het proces verandert en de symptomen toenemen. Bij verwaarlozing van de eerste signalen treedt een eerste kantelpunt op, waarbij aanpassingen in fysiologische systemen optreden en de nieuwe ‘normaal-waarden’ worden. Deze aanpassingen verschillen van persoon tot persoon, en zijn ondermeer afhankelijk van de aard en duur van de stressoren, de persoonlijke omstandigheden en iemands (epi-)genetische aanleg. Er is een autonoom voortschrijdend proces ontstaan dat zichzelf gaande houdt. De klachten en symptomen nemen toe, de energie neemt af en er is meer nodig dan rust alleen om het tij te keren. Dit proces gaat door tot het lichaam zélf decompenseert: het tweede kantelpunt. ‘Plotseling’ gaat het niet meer. In deze fase ligt men emotioneel volkomen uit het lood, kan 12 uur slapen zónder te herstellen, kan geen boek of tijdschrift meer lezen, is men niet in staat om zoiets simpels als boodschappen te doen. Kort gezegd: eerst worden alle reserves uitgeput, dan treedt een 'noodaggregaat' in werking, tot dit ‘in zijn eigen staart bijt’ en vast loopt.